Fatih Sultan Mehmet: İstanbul’un Fethi’nden Daha Fazlası – Bir İmparatorluk Kurucusu

Fatih Sultan Mehmet, sadece İstanbul’u fetheden bir komutan değil, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nu bir dünya gücü haline getiren vizyoner bir devlet adamı, hukukçu, şair ve bilim insanıydı. Onun hayatı ve başarıları, sadece Türk tarihi için değil, dünya tarihi için de önemli bir dönüm noktasıdır. Bu yazıda, Fatih Sultan Mehmet’in hayatını, fetihlerini, devlet yönetimini, kültür ve bilim alanındaki katkılarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Doğumu ve Eğitimi

Fatih Sultan Mehmet, 30 Mart 1432’de Edirne’de doğdu. Babası Sultan II. Murad, annesi ise Hüma Hatun’dur. Babası, oğlunun iyi bir eğitim almasına büyük önem verdi. Mehmet, küçük yaşlardan itibaren dönemin en iyi hocalarından dersler aldı. Özellikle Molla Gürani ve Akşemseddin gibi alimler, onun zihinsel gelişiminde önemli rol oynadılar. Mehmet, Arapça, Farsça, Latince ve Yunanca gibi farklı dilleri öğrendi. Matematik, astronomi, felsefe ve tarih gibi çeşitli bilim dallarında da kendini geliştirdi. Bu çok yönlü eğitim, onun ilerideki liderlik vasıflarını şekillendirmede büyük rol oynadı.

II. Murad, oğlu Mehmet’i devlet işlerine alıştırmak için onu Manisa’ya sancak beyi olarak gönderdi. Mehmet, burada hem devlet yönetimini öğrendi hem de askeri tecrübe kazandı. Babasının tahttan çekilmesiyle, 1444 yılında henüz 12 yaşındayken ilk kez Osmanlı tahtına çıktı. Ancak bu dönemde yaşanan iç karışıklıklar ve Haçlı tehdidi nedeniyle II. Murad, tekrar tahta geçmek zorunda kaldı. Mehmet, babasının ölümünden sonra, 1451 yılında ikinci kez tahta çıktı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun kaderini değiştirecek adımlar atmaya başladı.

İstanbul’un Fethi: Bir Çağın Kapanışı, Yeni Bir Çağın Başlangıcı

Fatih Sultan Mehmet’in en büyük başarısı, kuşkusuz 29 Mayıs 1453’te İstanbul’u fethetmesidir. İstanbul, Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti ve Hristiyan dünyası için önemli bir merkezdi. Osmanlı İmparatorluğu için ise stratejik ve ekonomik açıdan büyük bir öneme sahipti. Fatih, İstanbul’u fethetmek için büyük bir hazırlık yaptı. Önce Boğazkesen Hisarı (Rumeli Hisarı) inşa ettirerek İstanbul’un denizden yardım almasını engelledi. Ardından, dönemin en gelişmiş askeri teknolojilerini kullanarak büyük bir ordu ve donanma hazırladı.

İstanbul kuşatması, 6 Nisan 1453’te başladı. Osmanlı ordusu, karadan ve denizden şehri kuşattı. Bizans İmparatorluğu ise surları güçlendirerek ve denizden yardım alarak direnmeye çalıştı. Ancak Osmanlı ordusunun kararlılığı ve Fatih Sultan Mehmet’in askeri dehası, Bizans’ın direncini kırdı. Kuşatma sırasında, Osmanlı donanması Haliç’e indirildi. Bu, Bizans savunması için büyük bir darbe oldu. Sonunda, 29 Mayıs 1453’te Osmanlı ordusu İstanbul surlarını aşmayı başardı ve şehir fethedildi.

İstanbul’un fethi, dünya tarihinde bir dönüm noktası oldu. Doğu Roma İmparatorluğu yıkıldı ve Orta Çağ sona erdi. İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti oldu ve İslam dünyasının önemli bir merkezi haline geldi. Fatih Sultan Mehmet, fetihten sonra şehri yeniden imar etti. Camiler, medreseler, hanlar ve hamamlar inşa ettirerek İstanbul’u bir kültür ve bilim merkezi haline getirdi. Fatih, fetihten sonra “Kayser-i Rum” (Roma İmparatoru) unvanını da kullanmaya başladı.

Fetihler ve Devlet Yönetimi

Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethinden sonra da fetihlerine devam etti. Balkanlar’da Sırbistan, Bosna, Arnavutluk ve Mora gibi bölgeleri Osmanlı İmparatorluğu’na kattı. Karadeniz’de Kırım’ı fethederek Osmanlı İmparatorluğu’nun deniz gücünü artırdı. Anadolu’da Karamanoğulları Beyliği’ni ortadan kaldırarak Anadolu’da Türk birliğini sağladı. Fatih’in fetihleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırlarını genişletti ve imparatorluğu bir dünya gücü haline getirdi.

Fatih Sultan Mehmet, sadece bir fetihçi değil, aynı zamanda başarılı bir devlet adamıydı. Devlet yönetiminde merkeziyetçi bir politika izledi. Divan-ı Hümayun’u yeniden düzenleyerek devlet işlerinin daha etkin bir şekilde yürütülmesini sağladı. Kanunname-i Ali Osman’ı hazırlatarak devletin hukuk sistemini düzenledi. Bu kanunname, Osmanlı İmparatorluğu’nun temel hukuk kaynağı oldu. Fatih, ayrıca tımar sistemini geliştirerek ordunun gücünü artırdı. Devşirme sistemini kullanarak yetenekli gençleri devlet hizmetine aldı.

Fatih Sultan Mehmet, farklı din ve kültürlere karşı hoşgörülü bir politika izledi. İstanbul’da yaşayan Hristiyan ve Yahudi cemaatlerine kendi inançlarını yaşama özgürlüğü tanıdı. Gayrimüslimlerin kendi mahkemelerinde yargılanmalarına izin verdi. Fatih, bu hoşgörülü politikasıyla İstanbul’u farklı kültürlerin bir arada yaşadığı bir şehir haline getirdi.

Kültür ve Bilim Alanındaki Katkıları

Fatih Sultan Mehmet, sadece bir asker ve devlet adamı değil, aynı zamanda bir kültür ve bilim insanıydı. Bilime ve sanata büyük önem verdi. İstanbul’da bir medrese kurarak dönemin en iyi alimlerini ve bilim insanlarını buraya topladı. Medrese, kısa sürede İslam dünyasının önemli bir bilim merkezi haline geldi. Fatih, ayrıca kütüphaneler kurarak kitapların korunmasını ve çoğaltılmasını sağladı.

Fatih Sultan Mehmet, resim, heykel ve mimari gibi sanat dallarına da ilgi duydu. İtalyan Rönesansı’nın önemli sanatçılarını İstanbul’a davet etti. Gentile Bellini gibi ressamlar, Fatih’in portrelerini yaptılar. Fatih, ayrıca camiler, saraylar ve köprüler inşa ettirerek İstanbul’u güzelleştirdi. Topkapı Sarayı, Fatih’in döneminde inşa edilmeye başlandı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli sarayı oldu.

Fatih Sultan Mehmet, şair ve yazardı. “Avni” mahlasıyla şiirler yazdı. Şiirlerinde aşk, doğa ve kahramanlık gibi konuları işledi. Fatih’in şiirleri, divan edebiyatının önemli örnekleri arasında yer alır.

Son Yılları ve Ölümü

Fatih Sultan Mehmet, hayatının son yıllarında yeni fetihler planladı. İtalya’yı fethetmeyi hedefliyordu. 1480 yılında Otranto’yu ele geçirdi. Ancak, bu fetih uzun sürmedi. Fatih, 3 Mayıs 1481’de Gebze yakınlarında vefat etti. Ölüm nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bazı tarihçiler zehirlendiğini iddia etmektedir. Fatih Sultan Mehmet, Fatih Camii’nde defnedildi.

Fatih Sultan Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli hükümdarlarından biriydi. İstanbul’u fethederek bir çağı kapattı ve yeni bir çağ başlattı. Fetihleri, devlet yönetimi, kültür ve bilim alanındaki katkılarıyla Osmanlı İmparatorluğu’nu bir dünya gücü haline getirdi. Fatih Sultan Mehmet, Türk ve dünya tarihinde önemli bir yere sahiptir.