Nöbetçi Eczaneler
Azerbaycan mutfağı; yüzlerce yıllık tarih, zengin coğrafya ve kültürel çeşitliliğin bir yansımasıdır. Türk, Fars, Orta Asya ve Kafkas mutfaklarını harmanlayan bu coğrafyanın yemekleri, sadece damakları değil ruhları da besler.
Azerbaycan’da yemek yemek, bir paylaşım ritüelidir. Sofralar, arkadaşları bir araya getiren, misafiri onurlandıran, bayramları ve düğünleri unutulmaz hale getiren mekanlardır. Büyük dostluk ve aile kurallarıyla bezenmiş bu sofralarda her biri özenle hazırlanmış mezeler, çorbalar, ana yemekler ve tatlılar bir araya gelir.
1. Çorba: Sabah Ritüelinden Akşam Mevsimine Kadar
Azerbaycan sofralarında çorba, sadece sabahları değil günün her anında, hatta öğlen ve akşam yemeklerinde dahi baş köşededir. İşte kahvaltı niyetiyle tüketilebilecek bazı çorba örnekleri:
-
Turşu Sıyık
Ekşi pestil, havuç, kuzu kulağı, pirinç ve ıspanakla zenginleştirilir. Enfes lezzetini üzerindeki kızarmış soğandan alır. -
Umaç (Ovmaç) Çorbası
Maş fasulyesi, kuru fasulye, erişte ile yapılan bu çorba, safran ve zerdeçal gibi baharatlarla taçlanır; hem lezzetli hem besleyicidir. -
Dovga
Türkçe karşılığıyla “yoğurt çorbası”. Semizotu, dereotu, nane ve göbek otların karışımıyla yaz çorbası olarak ideal. Kışın sıcak servis edilerek akıllara yayla çorbası getirir. -
Kufka Bozbaş
İçinde kuzu etinden köfte (kufka), kuru erik, hurma, nohut, patates ve havuç bulunan, safranlı et suyuyla pişirilen doyurucu bir lezzet. -
Hamur Aşı (Arabaşı)
Unlu erişte ve yeşil mercimekle yapılan bir tür hamur çorbasıdır. Kırmızı biber ve tereyağıyla servis edilir, doyurucudur.
Bu çorbalar yalnızca birer başlangıç değil, bazen ana yemek kadar doyurucu olup hem damağa hem midenize hitap eder.
2. Ana Yemekler: Et, Pilav ve Hamurun Şahane Buluşması
Azerbaycan mutfağının karakterini oluşturan üç temel unsur et, pilav ve hamur işidir. Her biri detaylı, özenli ve sabırla hazırlanır.
-
Hingel
Klasik mantıya benzer, büyük ve el açması. İçine kuzu kıyma veya patates konabilir. Erzurum mantısını Azerbaycan ağzıyla yeniden yaşarsınız. -
Lüle Kebabı
Dana veya kuzu kıymasından hazırlanır; soğan, baharat, kuyruk yağıyla lezzetlendirilir. Şişte odun ateşinde pişer, sumaklı soğan ve taze kişnişle tamamlanır. -
Piti Aşı
Çorba-ana yemek arası bir lezzet. Odun ateşinde saatlerce pişen koyun eti, nohut, havuç, patates ve safran içerir. Yanında kızarmış ekmek eşlik eder. -
Enenevi Plov (Aneanne Pilavı)
Safranlı basmati pirinci, tavada pişmiş kuzu ya da dana eti ve kuru meyvelerle (üzüm, kayısı, erik) güçlendirilir. Rengin ve lezzetin dansıdır. -
Evelik Dolması
Kuzukulağı yaprağını andıran evelik bitkisinin içine pilav ve kıyma harcı doldurularak yapılır. Sarımsaklı yoğurtla servis edilir.
Bu yemekler, Azerbaycan şeflerinin özenli elleriyle hazırlanır; her biri bir öykü anlatır, her biri bir kültürü yansıtır.
3. Tatlılar: Şerbetli ve Sütlü Ziyafet
Azerbaycanlı tatlı ustaları, sütlü hamur işlerine, helvalara ve şerbetli tatlılara tutkuyla bağlıdır:
-
Bakü Baklavası
“Paklahava” olarak da bilinir. İnce yufkaları, bol fıstık-ceviz içi ve altıgen dilimleriyle görsel şöleni tamamlayan bir şölen sunar. Bayram ve özel günlerin baş tacıdır. -
Şekerbura
Hilal şekliyle tatillerin sembolü olur. Üzerindeki oymalı desenler ve içindeki badem-ceviz şeker harcıyla lezizdir. -
Firni
Pirinç unu ve sütle yapılır, tarçın kokusu eşlik eder. Hem irmikli hem de pirinç unlu çeşitleriyle ağızda kadife etkisi bırakır. -
Badambura
Badem, kakule ve şekerli poğaça. Şerbetli tatlı sevenler için hazinedir; Mayıs–Nevruz kutlamalarında sık tüketilir. -
Umak Helvası
Şerbetle kavrulmuş un helvası. Sıcak şerbetle buluştuğunda ağızda adeta şerbetli bir şölen yaratır.
4. Meze ve Aperitifler: Sofraların Lezzet Zenginliği
Azerbaycan sofralarında tek bir tabak değil, onlarca küçük lezzet sunulur. Mezeler, sadece iştah açmakla kalmaz; sofraya sanat katar:
-
Mangal Salatası
Közpatlıcan, biber, domates, zeytinyağı ve baharatlarla hazırlanır. Et yemeklerinin yanına ferahlatıcı eşlikçi. -
Yeşillikli Qutab
İçine semizotu, ıspanak, dereotu koyularak yapılan gözlemeyi andıran bu lezzet, sacda pişer ve yoğurtla servis edilir. -
Qoğal
Zerdeçal, kimyon, karabiber aromalı çörek; öğle/akşam sohbetlerinin olmazsa olmazıdır. -
Patlıcan Sarma
İnce patlıcan şeritleri kızartılır, arasına peynirli yoğurt veya kıyma bırakılır ve sosuyla servis edilir. -
Mimoza Salatası
Kat kat patates, havuç, yumurta, et ve cevizle hazırlanır. Renkli görüntüsüyle hafif ama doyurucu bir ana-meze birleşimi sağlar.
5. Sofra Adetleri ve Kültürel Derinlik
Azerbaycan mutfağında yemek yemek, bir yemek eyleminden öte, bir kültürel seremoniye dönüşür:
-
Aşbaz (şef)
Sofra başındaki lezzet kahramanıdır, ustalıkla yemeklerin ruhunu yansıtır. Genellikle kadın ustalar mutfağı yönetir. -
Sofranın Hazırlığı
Ziyafet sofraları saatlerce hazırlanır; şükür ve paylaşım duygusuyla bezenir. -
Saygı Kuralları
Evin büyüğü başlamadan kimse tabağına geçmez, yemek duası okunur. -
Tat ve Denge
Şerbetli ve tuzlunun uyumuyla tatlı-acı ya da tatlı-ekşi dengesine büyük önem verilir. Kuru üzüm, hurma, kayısı, tarçın, kakule sıklıkla kullanılır. -
Malzeme Çeşitliliği
Et ve hamur işi ağır basar; zeytinyağlı sebzeler görece az yer alır. Bunun yerine dağlardan toplanan evelik, kuzukulağı vb. otlar mutfağı zenginleştirir.
6. Kültürel Yolculuğa Davet
Azerbaycan mutfağı, coğrafyanın coşkulu anlatımıdır: Dağ geçitleri, nehir kenarları, çayırlık yaylalar ve Hazar’ın kıyısı… Her tabak, her baharat, her sıcak çorba bir mekan anlatır, bir tarih fısıldar. Bakı’nın dar sokaklarındaki qutabçıların dumanı, Karabağ’ın açık tarlalarındaki eşsiz otların kokusu, Şeki saraylarındaki sofistike sunumlar hepsi sizi bekliyor.
Eğer sen de bu eşsiz gastronomik deneyime adım atmak istiyorsan, seyahat planını oluşturmak için geç kalma. Uçuş biletleri, Azerbaycan otelleri ve günün her öğününde lezzet şölenine hazır!